Prema poslednjim arheološkim istraživanjima prvo i najstarije naselje na Petrovaradinu osnovali su pripadnici vinčanske kulture u periodu mlađeg kamenog doba, između 4500. i 3200. godine pre nove ere, dok je prvo utvrđenje na Petrovaradinu sagrađeno u bakarnom dobu (pre oko 5000 godina). Od praistorijskih početaka pa kroz svoju ranu istoriju Petrovaradin je bio deo moćnog Rimskog carstva, Kraljevine Ugarske, Osmanskog carstva, te Habzburške monarhije, a utvrđenje je više puta zidano i rušeno i uvek je imalo ključan vojni i strateški značaj. Za Petrovaradinsku tvrđavu se vezuju brojne legende od kojih je najpoznatija ona prema kojoj postoji tajni tunel ispod rečnog korita koji tvrđavu povezuje sa levom obalom Dunava, a kroz koji su prema legendi poslednji prošli austrougarski vojnik i njegova verenica 1913. godine. Osim ove, poznata je i legenda prema kojoj su graditelji tvrđave početkom 17. veka u temelje novog utvrđenja uzidali žive mačke kako bi se osigurala dugovečnost tvrđave zbog verovanja da mačke imaju devet života. Legendu o mačkama donekle potvrđuje kameni reljef mačije glave pronađen u bedemima koji se danas čuva u Muzeju grada, ali i priča da su radnici tokom rekonstrukcije tvrđave nakon Drugog svetskog rata pronašli mumificirane ostatke mačaka, koji su se na dodir pretvorili u prah. Tvrđava kakvu je danas poznajemo građena je skoro 88 godina, sa dužim ili kraćim prekidima u periodu vladavine Habzburške monarhije. Teški uslovi izgradnje uzrokovali su smrt mnogih radnika, čak i 40 do 70 radnika dnevno u periodu najintenzivnijih radova. Kada je konačno završena, smatrana je najjačim utvrđenjem u Habzburškoj monarhiji i ovom delu Evrope i nazvana Gibraltarom na Dunavu. Jedinstven je primer vojne arhitekture iz tog perioda, s obzirom na to da je jedna od retkih koja je u velikoj meri očuvana. U periodu nakon mađarske revolucije tvrđava je korištena kao veliko skladište i zatvor u kom su završile mnoge poznate ličnosti kao što su nobelovac Ivo Andrić, Vasa Pelagić, Jaša Tomić, Vladimir Jovanović i drugi. Danas tvrđavu krase brojne kulturne institucije i prepoznatljivi simboli. Tako se na tvrđavi nalazi glavna zgrada Muzeja grada Novog Sada, Ustanova za izradu tapiserija „Atelje 61“, opservatorija i planetarijum Astronomskog društva Novog Sada, kao i najveća neformalna umetnička kolonija na svetu „Likovni krug“. Pored Podzemnih vojnih galerija kao najveće turističke atrakcije, verovatno najprepoznatljivije obeležje Petrovaradinske tvrđave je njena kula sa satom. Specifičnost satnog mehanizma starog više od 300 godina je u tome što njegova mala kazaljka pokazuje minute dok velika kazaljka pokazuje sate, pa i u retkim momentima kada ne radi on četiri puta dnevno pokazuje tačno vreme. Osim toga, dobio je epitet „pijani sat“ zbog činjenice da ovaj sat kada je hladno kasni, a pri lepom i toplom vremenu žuri. Danas je tvrđava dom brojnih velikih kulturnih dešavanja uključujući i EXIT festival i konačno dobija pažnju kakvu zaslužuje.